π. Θεμιστοκλής Χριστοδούλου:
"Εξομολόγοι ή Ψυχολόγοι;"
(11-1-2010: Ομιλία-απομαγνητοφωνημένη
στην Ενορία Κοιμήσεως Θεοτόκου Κορωπίου)
Καταρχήν η επιλογή του θέματος
έγινε κατόπιν πολύ μεγάλης συζητήσεως από συνάξεις με τους νέους, με
τους οποίους ασχολούμεθα πάρα πολύ εις την ενορία και στην τριβή μας. Οι
νέοι μας πολλές φορές έχουν κάποιες τοποθετήσεις πολύ δυνατές τις
οποίες μπορούν να απαντήσουν, όμως από το κοινωνικώς γίγνεσθαι και από
την περιρρέουσα ατμόσφαιρα δεσμεύονται και δεν μπορούν να απαλλαγούν
παρόλο που οι τοποθετήσεις τους είναι πάρα πολύ σωστές. Γι’ αυτό θα
ήθελα να προσέξουμε και να δώσουμε κάποιες βασικές αρχές σ’ αυτό το θέμα
που αφορά όλους μας.
Σήμερα είναι
αλήθεια ότι υπάρχουν τόσα πολλά ψυχολογικά κέντρα μέσα εις την κοινωνία
μας τα οποία τείνουν να υποκαταστήσουν σε αριθμό και όλες τις ενορίες
της εκκλησίας της Ελλάδος. Σε κάθε πόλη, ακόμα και σε χωριά υπάρχουν
ψυχολογικά κέντρα στα οποία καταφεύγει ο άνθρωπος για να λύσει τα
ψυχολογικά του προβλήματα. Δεν υφίσταται μια ηλικία συγκεκριμένη που να
λέει ότι δεν έχει κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα, ιδιαιτέρως δε τα
ψυχολογικά προβλήματα καλλιεργούνται στις νέες ηλικίες, στα καλομαθημένα
παιδιά, τα οποία ζουν από μικρά με την βοήθεια των γονέων οι οποίοι ,
πάσχοντας από το σύνδρομο της κατοχής , παράσχουν οτιδήποτε χρειαστεί
στα παιδιά τους αρκεί να μην υποφέρουν νομίζοντας ότι αυτό θα κάνει πάρα
πολύ καλό στη ζωή τους. Η αλήθεια είναι ότι τους κάνει το αντίθετο απ’
ό, τι προσδοκούμε και αυτό το λαμβάνουμε σοβαρά καθημερινά υπόψη μας
επειδή βλέπουμε ότι ο άνθρωπος εκείνος ο οποίος δεν μαθαίνει στην
εγκράτεια, δεν μαθαίνει στην νηστεία την οποία κηρύττει η εκκλησία, δεν
μπορεί να βιώσει στη ζωή αυτές τις αρετές με αποτέλεσμα να αισθάνεται
πάντοτε ένα κενό. Η πολυφαγία δεν σχετίζεται μόνο με το φαγητό αλλά και
με τις διασκεδάσεις και με τις ακόρεστες ηδονές του ανθρώπου, οι οποίες
δεν γεμίζουν τον άνθρωπο - όπως ο ίδιος νομίζει - γιατί μέσα στο βάθος
της ύπαρξής του υπάρχει ένα πολύ λεπτό πραγματάκι, αυτό το οποίο δεν
προσέχουμε κανένας από εμάς όσο πρέπει. Αυτό το πραγματάκι λέγεται ψυχή.
Εκεί λοιπόν θα εστιάσουμε το πρόβλημα για να εξηγήσουμε εάν χρειάζονται
σήμερα Ψυχολόγοι ή Εξομολόγοι.
Το βάθος της ύπαρξης κάθε
ανθρώπου, ο οποίος είναι μια ψυχοσωματική οντότητα, δεν είναι μόνο το
σώμα. Δεν ζούμε μόνο για να ζούμε , δεν τρώμε μόνο για να τρώμε αλλά
ζούμε για να δώσουμε τη μαρτυρία μας σύμφωνα με τη διδασκαλία των
πατέρων της Εκκλησίας μας , ζούμε για να δώσουμε εδώ τις εξετάσεις μας
για να περάσουμε μετά στην άλλη ζωή εκεί όπου θα απολαύσουμε αυτά τα
οποία ζήσαμε και βιώσαμε πάνω σε αυτή τη ζωή. Ένα λοιπόν πράγμα που δεν
προσέχουμε όταν πρέπει είναι το θέμα της ψυχής ενώ προσέχουμε πάρα πολύ
το σώμα, ιδιαιτέρως στη σύγχρονη εποχή που υπάρχουν ινστιτούτα καλλονής,
ινστιτούτα αισθητικής ή γυμναστήρια, στα οποία πηγαίνει ο άνθρωπος για
να στήσει ένα καλό σώμα και για να το δείξει στους άλλους. Οι μεν
γυναίκες ασχολούνται περισσότερο με το θέμα της αισθητικής , με το πώς
θα είναι πιο όμορφες. Ως πνευματικός, το πρώτο που λέω σε μια γυναίκα
είναι: «Να είσαι η πιο όμορφη για τον άντρα σου για κανέναν άλλο. Η πιο
όμορφη πρέπει να είσαι για τον άντρα σου γιατί αν είσαι για τους άλλους
έχασες το παιχνίδι και εκτροχιάστηκες». Αυτή είναι η καλύτερη ζωή. Γι’
αυτό πολλές φορές βλέπουμε ότι μέσα στο σπίτι όταν οι γυναίκες δεν είναι
όπως πρέπει περιποιημένες, ετοιμασμένες όμορφα, μοσχομυρισμένες,
καλοφτιαγμένες αντιθέτως είναι ατημέλητες με τις ποδιές, όταν έρχεται ο
άντρας σκέφτεται : «Τι είναι αυτή τώρα εδώ ;» και βρίσκει μία αφορμή να
δει μια εμφανίσιμη κυρία εκτός σπιτιού και να ενδώσει στην επιθυμία έστω
και της οράσεως. Όπως λένε και οι Άγιοι Πατέρες: «Εκ του οράν γεννάται
το εράν». Από την όραση, από αυτό που βλέπει δηλαδή ο άνθρωπος ,
γεννιέται και ο έρωτας. Γι’ αυτό χρειάζεται πάρα πολύ προσοχή να μην
ασχολούμαστε μόνον με την εξωτερική μας εμφάνιση-η οποία πρέπει να είναι
μόνον εσωτερικής κατανάλωσης - αλλά να προσέχουμε ιδιαιτέρως επειδή
πολλές φορές και με την αισθητική μας παρουσία μπορεί να σκανδαλίζουμε
και άλλους ανθρώπους και αυτό είναι επίσης αμαρτία. Φυσικά ένας άνθρωπος
ο οποίος δεν σκέπτεται την προοπτική της ψυχής και σκέπτεται μόνο το
σώμα του πάντα θα αισθάνεται ότι πρέπει να καλλωπίζεται, να φτιάχνεται
χωρίς όμως να έχει ένα πραγματικό αντίκρισμα, δηλαδή ο άνθρωπος ο οποίος
μόνον εξωτερικά καλλωπίζεται χωρίς να καλλωπίζεται και εσωτερικά έχει
πρόβλημα.
Σύμφωνα με την διδασκαλία των
Πατέρων ομιλώ και το πρόβλημα εστιάζεται στο γεγονός της ψυχής. Η ψυχή
είναι εκείνο το ευαίσθητο σημείο το οποίο θα ’πρεπε αναλόγως να
μεγαλώνει όσο μεγαλώνει και το σώμα μας. Οι ψυχές μας όλων όταν
γεννιόμαστε είναι μωρά. Όσο το σώμα μας μεγαλώνει και γίνεται εβδομήντα,
ογδόντα ή ενενήντα χρόνων θα έπρεπε να είναι ίδια και η πορεία ψυχής
λόγω του ότι αυτό θα παραδώσουμε στον Θεό μας δηλαδή την ψυχή, που είναι
το εσωτερικό. Διότι εάν η ψυχή πάντα μένει στο περιθώριο και δεν
μεγαλώνει το αποτέλεσμα είναι να μεγαλώσει ο άνθρωπος αλλά η ψυχή του να
παραμείνει μωρό.
Το σώμα μας το βάζουμε στο χώμα
γι’ αυτό και η Εκκλησία μας λέει : «εις τα εξ ων συνετέθη» δηλαδή από
εκεί που πήρε ο Χριστός τον πηλό με το νερό και τον έπλασε και έκανε τον
άνθρωπο όπως ένας γλύπτης παίρνει και φτιάχνει ένα άγαλμα και μετά λέει
: «ενεφύσησε» , φύσηξε και πήρε πνοή ζωής. Αυτή η πνοή ζωής είναι η
ψυχή. Ο Θεός έβαλε ψυχή εις τον άνθρωπο. Ενώ τώρα τα γραφεία τελετών
προσπαθούν να μας ωραιοποιήσουν την κηδεία και περιποιούνται εξωτερικά
το πρόσωπο και το σώμα των νεκρών. Αυτό ήρθε από την Δύση ως έθιμο και
τελευταία εισάγεται νέο έθιμο, να μην βλέπουμε τον νεκρό καθόλου, να
είναι σκεπασμένο το καπάκι για να μη δούμε τα «γυμνά οστέα» , αυτά τα
οποία βρίσκονται μέσα στον τάφο. Βλέποντας το σώμα εις τον τάφο κλαίμε
γι’ αυτό στις κηδείες ενώ δεν κλαίμε για την ψυχή και αυτό είναι το
τραγικό. Στην κηδεία πρέπει να κλαίμε μόνον για την ψυχή -το σώμα
τελείωσε. Ήταν αυτό που μας το δώρισε ο Θεός για να κατοικήσει μέσα η
ψυχή . Γι’ αυτό μέσα στην ορθόδοξη θεώρηση δεν τυραννούμε το σώμα μας
αλλά το περιποιούμαστε και δεν το υποτιμούμε για να κερδίσει η ψυχή
ανώτερη πνευματική κατάσταση. Ταυτόχρονα με την καλλιέργεια που πρέπει
να έχει η ψυχή πρέπει να καλλιεργείται κανονικά και το σώμα, όχι όμως
περισσότερο από την ψυχή.
Το πρόβλημα το οποίο εντοπίζεται
σήμερα στην κοινωνία μας είναι το θέμα της ψυχής. Όλοι οι άνθρωποι
έχουμε μια ψυχή. Η ψυχή δεν φαίνεται .Τι είναι η ψυχή και πώς
δημιουργούνται τα ψυχολογικά προβλήματα στον άνθρωπο; Λοιπόν η ψυχή
είναι ένα δοχείο σαν ένα ποτήρι. Κάθε μέρα ο άνθρωπος βιώνει ορισμένα
πράγματα στη ζωή του , όπως κανένα ψεματάκι -το λέμε έτσι επειδή μας
αρέσει να ωραιοποιούμε και τις αμαρτίες . Λέμε: «Είπα πάτερ ένα
ψεματάκι» ενώ πρέπει να πούμε : «Είπα ένα ψέμα». Λοιπόν πέφτει μέσα το
ψεματάκι, γεμίζει το ποτηράκι , την άλλη ώρα λέμε ακόμα ένα ψεματάκι και
πάλι πέφτει μέσα. Άμα δεν το ομολογήσουμε αυτό αλλά συγχρόνως πέφτουν
την ίδια στιγμή όταν περάσει ένα ολόκληρο εικοσιτετράωρο ζωής, όταν θα
πέσουμε στο κρεβάτι να κοιμηθούμε θα δούμε πόσα πράγματα ρίξαμε μέσα
στην ψυχή μας. Φανταστείτε πόσα πράγματα πέφτουν μέσα στο δοχείο της
ψυχής! Ε, λοιπόν τι δυνατότητα χωρητικότητας να έχει αυτή η ψυχή! Όλα τα
αμαρτήματα που πέφτουν μέσα στην ψυχή συσσωρεύονται. Στο κάτω μέρος
υπάρχει κατακάθι. Εκείνο για να βγει χρειάζεται πολλή προσπάθεια. Τι
σημαίνει αυτό αδελφοί μου; Ότι η ψυχή δεν αντέχει την αμαρτία γιατί
είναι πλασμένη να ζει κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν του Θεού. Δηλαδή η
ψυχή που μας έβαλε ο Θεός είναι θεϊκό πράγμα μέσα μας. Μας την έβαλε ο
Θεός για να του μοιάσουμε, να είμαστε υιοί κατά χάρη. Αυτό όμως επειδή
δεν το προσέχουμε όπως πρέπει έχει ως επακόλουθο σιγά - σιγά να γεμίζει
το ποτήριο, με αποτέλεσμα να αγχώνεται ο άνθρωπος και να μην έχει ποτέ
μα ποτέ ησυχία και ηρεμία στη ζωή του. Τότε του λες : «Άνοιξε την καρδιά
σου να μιλήσεις».
Ο Εξομολόγος
υφίσταται φυσικά όσο θα υπάρχει Εκκλησία εφόσον η εξομολόγηση, το
μυστήριο της μετανοίας, ο ίδιος ο Κύριός μάς το παρέδωσε και εμείς οι
ιερείς το κρατούμε ως ιερά παρακαταθήκη και το έχουμε μέσα στην Εκκλησία
μας ως τα πολύτιμα τιμαλφή, όπως οι γυναίκες φυλάσσουν τα χρυσαφικά
μέσα στις ιδιαιτέρες μπιζουτιέρες . Η Εκκλησία και οι ιερείς γνωρίζουν
ότι την ιερά παρακαταθήκη που παρέλαβαν τη μέρα της χειροτονίας τους
-και που είναι όλα τα μυστήρια και η παράδοση της Εκκλησίας - έχουν
ύψιστη υποχρέωση να την κρατούν μετά ζήλου και μετά φόβου Θεού όχι στα
χέρια, αλλά να την ακουμπούν και στην καρδιά τους έτσι όπως όταν πάει ο
παπάς να κοινωνήσει στο σπίτι έναν ασθενή και κρατάει τα Άγια των Αγίων ,
δηλαδή το Σώμα και το Αίμα Χριστού , σφιχταγκαλιασμένα στο μέρος της
καρδιάς του. Έτσι ακριβώς αισθάνεται ο Ιερεύς αυτά τα μυστήρια και τα
παραδίδει από γενιά εις γενιά γιατί μ’ αυτόν τον τρόπο διατηρούμε την
παράδοση της Εκκλησίας μας. Είναι μία διαδοχή η παράδοση της Εκκλησίας
μας επειδή εκτός του γραπτού λόγου που είναι η Αγία Γραφή και τα
συγγράμματα των Πατέρων έχουμε και την Ιερά Παράδοση, η οποία είναι και
προφορική. Αυτή λοιπόν η παράδοση η οποία υφίσταται λέει ότι όταν ένας
άνθρωπος αμαρτάνει-οτιδήποτε κι αν έχει κάνει, είτε μικρό είτε μεγάλο
δεν υπάρχει διαχωρισμός μέσα στην διδασκαλία της Εκκλησίας, ακόμα και
ένα αμάρτημα μπορεί να του στερήσει τον Παράδεισο- να καταφεύγει αμέσως
στον Πνευματικό την ίδια ώρα που το έκανε. Αυτή είναι η βάση και η ουσία
, ότι μόλις αμαρτήσει ο άνθρωπος αμέσως καταφεύγει στον Πνευματικό δεν
το κρατάει και να πάει μετά από ένα χρόνο να το πει ή μετά από δύο
χρόνια ή μετά από τρία χρόνια γιατί η ψυχή θα καταρρεύσει. Στον
Πνευματικό, παίρνει τη συγχώρεση και φεύγει πετώντας. Αυτή είναι η ουσία
της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας.
Η κάθαρση λοιπόν, για την οποία
όλοι κόπτονται υπάρχει στην Εκκλησία. Ο κόσμος κατηγορεί τους ιερείς
επειδή συμβαίνει κάποιος παπάς να υποπίπτει σε ένα αμάρτημα ανθρώπινο.
Εμείς οι παπάδες δεν είμαστε πεσμένοι από τον ουρανό , τα παιδιά σας
είμαστε, εσείς μας γεννήσατε και εμείς έχουμε μάνα και εμείς ήμασταν σε
ένα σχολείο συμμαθητές με κάποιους άλλους ανθρώπους. Γεννηθήκαμε κι
εμείς όπως οι άλλοι και πρέπει κι εμείς οι ίδιοι να αγωνιζόμαστε κι
εμείς οι ίδιοι να εξομολογούμαστε. Ρωτούν κάποιοι: «Πάτερ κι εσύ
εξομολογείσαι;» « Εγώ δεν θα εξομολογηθώ; Εγώ είμαι χειρότερος,
παλιάνθρωπος, ο πρώτος που πρέπει να εξομολογηθώ πρέπει να είμαι.» «Μα
οι παπάδες εξομολογούνται;» « Και βέβαια εξομολογούνται. Δεν υπάρχει
άνθρωπος ‘ος ζήσεται επί της γης και ουχ αμαρτήσει’ το λέει η ίδια η
Ευχή της Εκκλησίας μας». Ο πάπας δεν εξομολογείται επειδή θεωρείται
αλάθητος κάτι που δεν το δεχόμαστε εμείς οι Ορθόδοξοι κι αυτό γιατί και ο
Πατριάρχης σ’ εμάς εξομολογείται. Μου έλεγε ένας αείμνηστος Γέροντας
ότι εξομολογούσε Μητροπολίτες και Πατριάρχες που πηγαίναν στο πετραχήλι
του και εξομολογούνταν. Άρα λοιπόν μόλις κάνουμε μία αμαρτία αμέσως
επιστρέφουμε, γυρνάμε βρίσκουμε τον Πνευματικό και εξαγορευόμαστε την
αμαρτία για να μη γεμίζει η ψυχή μας και δεν μπορεί να βαστάξει.
Πλακώνεται η ψυχή μας όταν ξεφεύγει από το θέλημα του Θεού.
Συνήθως όταν πάμε στον
πνευματικό σημασία έχει να ανοίξουμε την καρδιά μας και να βγάλουμε αυτά
που έχει μέσα η ψυχή μας και αφού μας αφουγκραστεί κάποιος πνευματικός
άνθρωπος και μας συμβουλέψει σωστά ή μας διαβάσει έστω μία Ευχή, είτε
συγχωρητική λέγεται αυτή η Ευχή εφόσον έχει σχέση με την αμαρτία , είτε
μια οποιαδήποτε άλλη ευχή αμέσως η ψυχή μαλακώνει . Όμως αυτό το
αγνοούμε επειδή δεν είναι της μόδας να το ακολουθούμε εν έτει 2010 . Η
κοινωνία σήμερα λέει πως όταν αισθάνεσαι αυτό το άγχος, πρέπει να πας
οπωσδήποτε σε έναν ψυχολόγο. Για να είσαι trendy πρέπει να πληρώσεις τον
ψυχολόγο για να σε ακούσει. Και εδώ λοιπόν γεννάται αυτό το ερώτημα:
Ψυχολόγος ή Εξομολόγος;
Ως νέο «φρούτο» μας ήρθε η
ψυχολογία γιατί ενώ δεν αίρουμε την επιστήμη αίρουμε την συνήθεια των
ψυχολόγων που ήρθε από την Δύση εις την καθ’ ημάς Ανατολή . Επειδή ο
άνθρωπος ξέφυγε απ’ αυτό που μας δίδαξαν οι Πατέρες της Εκκλησίας, απ’
αυτό που μας είπε ο παππούς και η γιαγιά, ότι: «Όταν αμαρτάνεις παιδί
μου θα πας να εξομολογηθείς» , έπρεπε να βρούμε ένα υποκατάστατο του
πνευματικού. Γιατί ο άνθρωπος παραμένει πάντοτε ο ίδιος και ποτέ δεν
αλλάζει. Ό, τι έκαναν τον πρώτο αιώνα τα κάνουμε και τώρα στον εικοστό
πρώτον αιώνα. Φυσικά τότε ζούσαν μέσα σε τρώγλες, ζούσαν μέσα σε σπηλιές
ενώ τώρα ζούμε σε πολυκατοικίες , τις νέες σπηλιές. Ζούσαν πρώτα μέσα
σε κάποια χάνια οι άνθρωποι τώρα ζούμε σε σπίτια δεκαπέντε δωματίων
μόνοι μας. Άλλο χάος! Αλλάζει μόνο η μορφή της ζωής, η εξωτερική
εμφάνιση, ο άνθρωπος όμως παραμένει ο ίδιος. Όλοι οι Πατέρες της
Εκκλησίας διατείνονταν ότι όταν ο άνθρωπος αμαρτάνει βαρύνεται η ψυχή
του και τότε ο άνθρωπος πρέπει να καταφεύγει απευθείας στον Πνευματικό.
Οι άνθρωποι όμως που βρίσκονται πολύ μακριά από την Εκκλησία και που δεν
γνωρίζουν τον Θεό ισχυρίζονται ότι βαρύνεται η συνείδηση , όχι ψυχή. Οι
άνθρωποι αυτοί δεν ξέρουν το δρόμο της Εκκλησίας, δεν ξέρουν ποιος
μπορεί να τους αναπαύσει, δεν έχουν ακούσει τίποτα περί του Θεού παρόλο
που ξέρουν τον δρόμο για τις διασκεδάσεις και τις ακολασίες. Πολλοί
άνθρωποι βασανιζόμενοι από τις τύψεις συνειδήσεως που προκαλούνται από
τις διαπράξεις των ποικίλων αμαρτιών επειδή ζουν μακριά από την
διδασκαλία της Εκκλησίας και δεν γνωρίζουν την αληθινή ορθόδοξη κατήχηση
καταφεύγουν σε ψυχολόγους. Σε παλιότερες εποχές οι άνθρωποι κατέφευγαν
στον ιερέα όταν αμάρταναν για να λάβουν την συγχώρεση. Αφότου όμως
σταμάτησαν οι άνθρωποι να εκκλησιάζονται και να μετέχουν στα ιερά
μυστήρια και ιδιαίτερα και στο μυστήριο της Εξομολόγησης έπρεπε να
βρεθεί αυτό το σχήμα που θα αντικαθιστούσε τον πνευματικό Εξομολόγο κι
έτσι εμφανίσθηκε η νεοφανής αυτή κατάσταση των ψυχολόγων. Έτσι, από τη
μια ο πνευματικός εξομολογεί με την Αγία Γραφή και την ιερά παράδοση
όπως εξομολογούσαν οι πνευματικοί όλων των προηγούμενων αιώνων -επειδή
οι αιώνες έχουν βάση την Αγία Γραφή και την Ιερά Παράδοση- και από την
άλλη ο άνθρωπος, ο οποίος δεν ξέρει από μυστήρια, δεν ξέρει από Εκκλησία
δέχεται τον ψυχολόγο για να του ανοίξει την καρδιά και για να του
μιλήσει. Όμως ενώ υπάρχουν πολλές κατηγορίες των ψυχολόγων όπως οι
ψυχοθεραπευτές ή οι υπνωτιστές , εγείρεται το ερώτημα : αυτός ο
ψυχολόγος , ο οποίος τελείωσε ένα πανεπιστήμιο, με ποια μέθοδο θεραπεύει
την ψυχή του ανθρώπου; Η απάντηση είναι η εξής: με τη μέθοδο του κάθε
ψυχολόγου, ανάλογα με τη σχολή της ψυχολογίας που ακολουθεί , με
αποτέλεσμα να μην μπορεί να κατανοήσει την ύπαρξη του ανθρώπου στην
ολότητά της.
Συγκρίνοντας λοιπόν την
Εξομολόγηση με την Ψυχολογία παρατηρούμε ότι στη μία περίπτωση πρόκειται
για μυστήριο του οποίου η μέθοδος προέρχεται από πείρα πολύτιμη είκοσι
ενός αιώνων και αποτελεί βαριά παρακαταθήκη ενώ στην άλλη περίπτωση ο
ψυχολόγος κάνει τη δουλειά του, ακούει τον άνθρωπο, αλλά παραμένει μόνο
στο να τον ακούσει. Και ενώ στην πρώτη περίπτωση ακούει ο παπάς τον
άνθρωπο αλλά η Χάρις του Θεού ενεργεί και τον θεραπεύει στη δεύτερη
περίπτωση ο ψυχολόγος απλώς εντοπίζει το πρόβλημα. Οι ψυχολόγοι οι
οποίοι κάνουν κατά πάντα τη δουλειά τους καλά, δίνουν συμβουλές οι
οποίες είναι ανθρωποκεντρικές γιατί η ψυχολογία είναι επιστήμη και δεν
επενεργεί η Χάρις του Θεού, δηλαδή στοχεύουν στο να πουν κάτι που θα
ικανοποιήσει τον άνθρωπο όταν το ακούσει.
Όταν πηγαίνουμε στον παπά μας
δίνει συγχώρεση αλλά μας βάζει και κανόνα για να διορθωθούμε, όπως ο
Κύριος εις την Σαμαρείτιδα, την Φωτεινή, η οποία άντλησε το ύδωρ και
έδωσε στον Κύριο και ήπιε από το κανάτι της και της είπε: «Πέντε άνδρας
έσχες» και εκείνη δεν μπορούσε να πει τίποτα στον Κύριό ο οποίος τη
συμβούλεψε : «Πρόσεξε μηκέτι αμάρτανε». Τώρα πρόσεξε ξανά μην
αμαρτήσεις. Αυτό λέει η Εκκλησία «Πρόσεξε μηκέτι αμάρτανε». Είναι λοιπόν
πάρα πολύ σοβαρό αυτό το θέμα και θα πρέπει πάρα πολύ να προσέξουμε στη
ζωή μας ώστε από μικρά παιδιά να μαθαίνουμε ορισμένες έννοιες στη ζωή
μας όπως η νηστεία, η εγκράτεια, η υπομονή και οι οποίες δεν υπάρχουν
σήμερα επειδή εμείς οι ίδιοι είμαστε ανυπόμονοι, γρήγοροι και αυτό δεν
έχει χάρη. Για παράδειγμα ένας εργολάβος σήμερα μπορεί να κτίσει μία
πολυκατοικία μέσα σε ένα χρόνο και να έχουν μπει μέσα στο χρόνο οι
άνθρωποι. Η κατασκευή δε γίνεται με πολλή τάξη και με ωραίο τρόπο. Όμως η
Αγιά - Σοφιά από τον 6ο αιώνα βρίσκεται εις την θέση της και σήμερα το
μπετόν αυτό το οποίο χρησιμοποιούμε λέει ότι έχει ζωή εκατό χρόνων. Δεν
μπόρεσε ο σύγχρονος άνθρωπος να βρει κάτι το οποίο να μην γκρεμίζει; Ό,
τι και να φτιάξει έχει μια φθορά μέσα στο χρόνο ενώ η Αγιά -Σοφιά
βρίσκεται εκεί. Γιατί; Μ’ αυτό θέλω να πω ότι δεν πρέπει να βιαζόμαστε
να κλείσουμε αμέσως το ραντεβού με τον ψυχολόγο. Πρώτα να πάμε σε έναν
Πνευματικό καλό και διακριτικό -αν μπορούμε να βρούμε ένα Πνευματικό.
διορατικό θα ήταν ακόμα καλύτερο αλλά είναι δύσκολο- για να πηγαίνουμε
να εξαγορευόμαστε.
Όταν έχουμε ένα πρόβλημα υγείας
πάμε ως την Αμερική, κάποιος έφτασε μέχρι την Κούβα για να βρει το μπλε
δηλητήριο του σκορπιού, για να προμηθευτεί αυτό το μπουκαλάκι το σωτήριο
και να το φέρει αλλά ο άνθρωπος για την ψυχή του δεν μπορεί να κάνει
ούτε πέντε ούτε δέκα χιλιόμετρα να πάει να βρει έναν πνευματικό
διακριτικό, γιατί η διάκριση είναι αρετή, να ξέρει πώς να χειριστεί καλά
την ψυχή του. Πρώτα θα πρέπει να μιλήσουμε στον πνευματικό μας, να του
κάνουμε και υπακοή γιατί και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό επειδή στη
σύγχρονη εποχή δεν θέλουμε να υπακούσουμε σ’ αυτό το οποίο μας λέει η
Εκκλησία. Να του κάνουμε υπακοή είκοσι- τριάντα φορές και μετά από αυτό
και εφόσον δούμε ότι υπάρχει πρόβλημα με τη βοήθεια και την ευλογία του
πνευματικού να πάμε και σε έναν ειδικό άνθρωπο, επιστήμονα ψυχολόγο που
θα συνεργαστεί μαζί με τον πνευματικό. Και υπάρχουν περιπτώσεις
ψυχολόγων που συνεργάζονται με τους Πνευματικούς αν και σε όλη την Αθήνα
δεν υπάρχουν μετρημένοι ούτε στο ένα χέρι. Και αυτό σας το λέω από την
πείρα που έχω ως πνευματικός ότι όσες φορές ξεκίνησα να συνεργάζομαι
ήταν μαύρο-άσπρο γιατί ο μεν ψυχολόγος εργάζεται ανθρωποκεντρικά ο δε
Πνευματικός εργάζεται Χριστοκεντρικά. Χωρίς Χριστό ο παπάς δεν
θεραπεύει. Με ποια δύναμη να θεραπεύσει ο παπάς; Με τη δύναμη του Κυρίου
μας Ιησού Χριστού, ενώ ο ψυχολόγος πολλές φορές δυσκολεύει τα πράγματα
όταν πάω να συνεργαστούμε.
Ήρθε ένα παιδί νέο γύρω στην
ηλικία των τριάντα χρονών με κάποια σοβαρά προβλήματα, κλεινόταν μέσα
στο σπίτι και πολλά άλλα. Η αιτία που είχα εντοπίσει και εγώ εξ αρχής ως
πνευματικός ήταν το κακό οικογενειακό περιβάλλον. Ήταν ένας πατέρας
μέθυσος μέσα στο σπίτι, ερχόταν με φωνές, χτυπήματα στο σπίτι, σπάσιμο
πιάτων, ποτηριών, πορτών, φωνές αλλοπρόσαλλες, ακαθόριστες ώρες ύπνου,
ξύπνιου, φαγητού, γεύματος και πολλά άλλα και το παιδί μέσα σ’ αυτήν την
κατάσταση μελαγχόλησε. Δεν βοηθήθηκε να ξεπεράσει το πρόβλημα. Όταν
ήλθε σε μένα του είπα ορισμένα πράγματα που πρέπει να ξέρει , κάλεσα και
την μητέρα του.. Όμως το παιδί με την πίεση πάρα πολλών σύγχρονων
«νεοκουλτουριάρηδων» χριστιανών κατευθύνθηκε αμέσως σε έναν ψυχολόγο,
γιατί όλα τα ξέρουμε εμείς οι σύγχρονοι Χριστιανοί, το Χριστό δεν
ξέρουμε μόνο. Ξέρουμε να δώσουμε συμβουλές για όλο το επιστητό που μας
απασχολεί. Εγώ μόλις έμαθα ότι πήγε το παιδί αυτό στον ψυχολόγο, αφού
είμαι και ο πνευματικός του, θεώρησα χρέος μου να πάω να επισκεφθώ
αμέσως τον ψυχολόγο. Μέχρι να πάω όμως και να τον συναντήσω μεσολάβησαν
κάποιες ημέρες και το παιδί πήγε πριν από μένα. Λοιπόν το ρωτάει ο
ψυχολόγος: «Τι έχεις;» Λέει :« Είμαι κλεισμένος στο σπίτι» «Είσαι
παντρεμένος;» Λέει: «Όχι δεν είμαι παντρεμένος». «Έχεις ερωτικές
σχέσεις;» Και λέει όχι. «Αυτό είναι το πρόβλημα . Πρέπει να έχεις
οπωσδήποτε σαρκικές σχέσεις». Πηγαίνει το παιδί σε μια πόρνη , εκδίδεται
και γυρνάει ράκος και γίνεται χειρότερα απ’ ό, τι ήταν πριν. Όταν
επισκέφθηκα τον ψυχολόγο λέω: «Τώρα πάρε την ψυχή αυτή που έγινε ράκος
και ανέβασέ την εσύ την ψυχή με την επιστήμη σου. Κατέστρεψες το παιδί
δεν ήθελε αυτή την ώρα να του ξυπνήσεις το γενετήσιο ένστικτό. Το παιδί
ήθελε μία στήριξη. Να δει πως μπορεί να βγει από αυτή τη μέγγενη την
οποία δημιούργησαν οι γονείς του μέσα στο σπίτι και ιδιαίτερα ο πατέρας
με αυτά που έκανε». Δεν μπορούσε να πει τίποτα. Τι να πει;
Έχω λοιπόν να πω ότι λίγοι είναι
αυτοί οι οποίοι σοβαρά ασχολούνται με την ψυχή του ανθρώπου. Ο γιατρός
ασχολείται με το σώμα και προσπαθούμε και βρίσκουμε τον καλύτερο γιατρό
γυρνώντας όλον τον κόσμο και σπαταλούμε όσα λεφτά έχουμε .Στο Ευαγγέλιο
λέει ότι ο πατέρας για να θεραπεύσει την κόρη του δαπάνησε όλο το βιός
του. Από τα χρόνια της Καινής Διαθήκης το διαβάζουμε αλλά και στην
Παλαιά Διαθήκη το ίδιο γινόταν . Όμως δεν αγωνιζόμαστε να βρούμε το
κατάλληλο φάρμακο για την ψυχή. Είναι λεπτές λοιπόν οι ισορροπίες και με
αυτόν τον λόγο θα ήθελα να καταλήξω ότι η Εκκλησία έχει να προσφέρει
πάρα πολλά πράγματα για την ψυχή επειδή με την ψυχή του ανθρώπου κανείς
δεν μπορεί να παίξει, είναι πολύ λεπτό πράγμα. Ενώ το σώμα θεραπεύεται ,
η ψυχή όταν καταστρέφεται δεν θεραπεύεται! Για την ψυχή χρειάζονται
ολόκληρα χρόνια να ανορθώσει ο άνθρωπος και να βρεθεί στα συγκαλά του.
Λέμε σήμερα ότι είμαστε
χριστιανοί ορθόδοξοι όμως ποιο είναι το μέλημα του χριστιανού ορθοδόξου;
Το καθημερινό μέλημα του Χριστιανού Ορθοδόξου είναι να γίνεται σύσσωμος
και σύναιμος με τον Χριστό, δηλαδή να έχει τακτική θεία μετάληψη. Όχι
μια φορά το χρόνο, όπως μερικοί που είναι οι γνωστοί λαμπαδάρηδες επειδή
το Πάσχα μόνο ανάβουν την μεγάλη λαμπάδα και προσδοκούν να κοινωνήσουν,
ούτε μόνον τα Χριστούγεννα αλλά τακτική μετάληψη του Σώματος και του
Αίματος του Χριστού. Αυτή είναι η κατάσταση την οποία μας ορίζει ο ίδιος
ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός πρώτος Αυτός. Τι είπε; «Ο τρώγων μου τη
Σάρκα και πίνων μου το Αίμα εν εμοί μένει κα’γω εν αυτώ». Αυτός που
θέλει να τρώει το Σώμα μου και να πίνει το Αίμα μου τότε δεν θα
βρίσκεται αυτός μόνο μαζί μου αλλά κι εγώ θα είμαι μαζί του πάσας τας
ημέρας της ζωής. Ο άνθρωπος ο οποίος δεν ζει κοντά εις την Εκκλησία δεν
ξέρει για τον παπά, δεν ξέρει για την Εκκλησία και δεν ξέρει ότι για να
μεταλάβει το Σώμα και το Αίμα Χριστού χρειάζονται κάποιες προϋποθέσεις. Ο
αμπελουργός που ξέρει πότε πρέπει να πάει να κλαδέψει δεν κλαδεύει το
αμπέλι του όταν έχει πολύ ήλιο. Κάθε άνθρωπος ξέρει την τέχνη του. Έτσι
λοιπόν και ο χριστιανός, η τέχνη την οποία πρέπει να γνωρίζει, η
πνευματική τέχνη, είναι ότι για να μετέχει στο σώμα και το Αίμα του
Χριστού χρειάζεται να προετοιμάζεται. Και αυτή η προετοιμασία έχει σαν
πρώτο και κύριο και πρωταρχικό ρόλο να εξομολογείται. Να έχει δηλαδή
πνευματικό πατέρα, να πηγαίνει να του ανοίγει την καρδιά, να του εκθέτει
τα προβλήματα της ζωής του και τα αμαρτήματά του, να παίρνει τη
συγχώρεση και να ακούει αυτά τα οποία του λέει ο πνευματικός του. Για
παράδειγμα πολλοί άνθρωποι έρχονται στην εξομολόγηση και ακούει ο
πνευματικός την εξομολόγηση και τους λέει: «Παιδί μου σήμερα είναι Τρίτη
που εξομολογήθηκες και την Κυριακή να κοινωνήσεις». Έρχεται Κυριακή και
δεν πάει να κοινωνήσει. Του λέει μετά ο πνευματικός: «Γιατί παιδί μου
δεν κοινώνησες;» Λέει: «Πάτερ δεν αισθανόμουν έτοιμος.» «Άρα είσαι
ανυπάκουος. Δεν είσαι εσύ που κρίνεις πότε θα κοινωνήσεις. Τι υπακοή θα
κάνεις στον πνευματικό σου». Και είναι κι άλλος που χωρίς να έχει
προετοιμαστεί ούτε έχει πάει για εξομολόγηση λέει: «Αχ, πάτερ λιμπίστηκα
πήγαινε όλος ο κόσμος, πήγα και εγώ και κοινώνησα». Τι θα πει αυτό; Άμα
λαχταράς θα πρέπει να ξέρεις και τη διαδικασία για να φτάσεις εκεί.
Δηλαδή μιλάμε για δύο ακραίες περιπτώσεις. Οι άνθρωποι σταμάτησαν να
εκκλησιάζονται και να μετέχουν στα ιερά μυστήρια της Εκκλησίας, γιατί
δεν είναι μόνο να πάμε στην Εκκλησία πρέπει οπωσδήποτε να μετέχουμε και
στα μυστήρια της Εκκλησίας .Το πρώτο απ’ όλα τα μυστήρια είναι η θεία
Κοινωνία το Σώμα και Αίμα Χριστού.
Κλείνοντας σας ευχαριστώ πολύ
που ήσασταν εδώ όλοι και ευχαριστώ και τους Πατέρες για τη φιλοξενία που
μου κάναν και μου προσφέραν το βήμα αυτό να ομιλήσω να σας πω ότι η
Εκκλησία ακόμη μέχρι σήμερα το 2010 έχει συναίσθηση του έργου της.
Μπορεί μεν πολλές φορές να σιωπά αλλά και η σιωπή του Χριστού ήταν
υποδειγματική. Για παράδειγμα ο Χριστός γεννήθηκε και μετά από τριάντα
χρονών βγήκε και κήρυξε τον Θείον Λόγον. Για τριάντα χρόνια ήταν στη
σιωπή. Πολλές φορές δεν μπορούμε να διδαχθούμε από τη σιωπή αφού όταν
πάμε στον πνευματικό δεν μας λέει τίποτα, πάμε δεύτερη φορά το ίδιο ,
και όσες φορές και να πάμε μας λέει κάνε υπομονή. Θα σας πω ένα
παράδειγμα. Πήγαν κάποτε κάποιοι στο Άγιο Αντώνιο, στην έρημο. Ακούσαν
ότι ο αββάς Αντώνιος, δίνει πολύ σοφές συμβουλές και πήγαν. Ήταν
δυο-τρεις περίεργοι, όπως περίεργοι υπάρχουν και σήμερα μεταξύ μας.
Τρέχουμε από μακριά να δούμε το σοφό γέροντα ή την γερόντισσα τη σοφή να
πάρουμε συμβουλή αλλά χωρίς να έχουμε την φαρέτρα μας εξασφαλισμένη από
δίπλα, να ξέρουμε την Αγία Γραφή, να ξέρουμε να εξομολογούμαστε σωστά,
εμείς πηγαίνουμε να δούμε το νούμερο, το σόου, γιατί υπάρχουν και πολλοί
που τρέχουν για τα σόου μέσα στην Εκκλησία. Πήγαν λοιπόν κι αυτοί αλλά ο
γέροντας Αντώνιος ήταν και διορατικός, έβλεπε και μέσα στην ψυχή τι
υπάρχει. Σπάνιο χάρισμα μεν αλλά το έχουν και κάποιοι από τους Αγίους
γέροντες της Εκκλησίας μας .Τότε και τώρα και εις τους αιώνες θα
υπάρχουν αυτά τα χαρίσματα μέσα στην Εκκλησία. Πήγαν λοιπόν και είπαν:
«Γέροντα κάμε αγάπη και πες μας λόγον ωφελείας». Λέει :«Δεν έχω να σας
πω τίποτα». Τους αποκαρδίωσε, αλλά αυτοί επέμεναν. Τους λέει :«Την Αγία
Γραφή δεν την έχετε; Δεν τη διαβάζετε; Τι να σας πω περισσότερο από
εκεί;» Γύρισαν πίσω και είπαν στους άλλους :«Τι μας στείλατε και πήγαμε
τόσα χιλιόμετρα και περπατήσαμε;».Εκείνο τον καιρό όσοι πήγαιναν
προσκυνητές περπατούσαν χιλιόμετρα μακριά, όχι όπως σήμερα που πάμε με
το αεροπλάνο και κατεβαίνουμε στα Ιεροσόλυμα, προσκυνούμε και μας
περιμένει το λεωφορείο και μαλώνουμε εάν δεν έχει air condition ή αν το
ξενοδοχείο έχει πλήρες φαγητό ή όχι. Όταν γύρισαν λοιπόν απελπισμένοι
αφού δεν πήραν καμία πνευματική συμβουλή είπαν ότι αυτός δεν είναι
σωστός γέροντας , τα μετέφεραν στον Άγιο και ο Άγιος έστειλε μήνυμα ότι
εάν δεν διδαχθήκαν από τη σιωπή δεν διδαχθήκαν τίποτα γιατί και η σιωπή
πολλές φορές διδάσκει.
Άρα λοιπόν στην Εκκλησία δεν
πάμε για να συναντήσουμε ψυχολόγους που δίνουν ρετσέτες, δηλαδή συνταγές
που δίνουν οι γιατροί, αλλά πολλές φορές ο παπάς θα πάρει το πρόβλημα
και θα προσευχηθεί στο θυσιαστήριο και η χάρις του Θεού θα ενεργήσει για
να λύσει το πρόβλημά μας. Έτσι ας είναι τα πράγματα και σ’ αυτήν την
προοπτική ας βλέπουμε το δίλημμα «Ψυχολόγοι ή Εξομολόγοι».
Σας ευχαριστώ πολύ, καλή χρονιά και Ευλογημένη. Ο Θεός μαζί σας.
π. Θεμιστοκλής Χριστοδούλου
------------------------------------------
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου